Daar zit je dan op het podium met een zaal die hopelijk afgeladen vol zit met publiek. Mensen die speciaal naar het concert van jouw vereniging gekomen zijn. Natuurlijk komen ze voor de muziek… Of komen ze misschien voor de muziekbeleving. Voor een totaalplaatje, waarbij meer komt kijken dan het luisterend oor. Podiumpresentatie is iets waar veel muziekverenigingen niet echt bij stilstaan, dus een onderwerp waar veel winst kan worden behaald.
Onder podiumpresentatie verstaan we het bewustzijn van je aanwezigheid op het podium ten overstaan van een publiek. Wat straal je uit, als individu en als orkest? We denken hierbij aan drie aspecten:
- publieksgericht handelen
- lichaamstaal & energie
- visuele zeggingskracht
Publieksgericht handelen
- Alles wat op het podium gebeurt is publiek, dat wil zeggen zichtbaar voor je toeschouwers. De voorstelling begint als je opkomt, gaat tussen de stukken door, totdat het podium weer leeg is. Alles wat je doet, wordt gezien. Publieksgericht handelen, houdt in dat je je hiervan bewust bent. De winst is dat je de aandachtsboog van het publiek door het gehele concertprogramma heen vasthoudt en niet alleen tijdens elk afzonderlijk stuk.
- Maximaliseer het contact met je publiek. Er zijn een paar momenten dat je echt even contact kunt maken met het publiek voordat je je achter lessenaar verschuilt. Neem als muzikant het applaus in ontvangst, net als de solisten en de dirigent. Denk aan zichtlijnen naar de zaal. Als jij het publiek niet kunt zien, ziet het publiek jou ook niet. Natuurlijk is dit lastiger als je achterin zit, maar vooraan is het wel een aandachtspunt. Met een goede verdeling op het podium, presenteer je jezelf en het orkest ook beter.
Maak de presentatie persoonlijk en gedreven. Vertel geen algemene verhalen. Lees geen algemene beschrijvingen voor van de werken die je speelt, maar vertel waarom het voor jullie zo’n belangrijk of bijzonder stuk is. Je mag best vertellen wat je er zelf mee hebt als individuele presentator en speler. Het is altijd leuk als de presentator uit het orkest komt, dat versterkt de binding. Als je een thema kiest, neem dan de tijd om uit te leggen waarom en hoe de werken passen in het thema.
Lichaamstaal & energie
Zelfs als je niet speelt, communiceer je al heel veel. Lichaamstaal is enorm belangrijk. Je neemt een fysieke ruimte in op het podium. Wees betrokken, maak contact met collega’s en met de dirigent. Blijf gefocust tussen de stukken door, als je even niet hoeft te spelen en wees je ervan bewust dat het afleidt als je als orkestlid meekijkt met eventueel beeldmateriaal of zwaait naar bekenden in de zaal. Bedenk maar eens hoe het er voor het publiek uitziet als jij tijdens die 20 maten rust ongeïnteresseerd onderuit gezakt op het podium zit. Of als je met je buurman of buurvrouw kletst, terwijl de presentator vertelt over het volgende werk. Wat op het podium gebeurt is zichtbaar voor het publiek, dat geldt niet alleen voor je lichaamstaal, ook de energie die je uitstraalt wordt opgepakt. Dit klinkt misschien wat zweverig, maar het heeft zeker invloed op je muzikale prestaties. Straal als orkest energie uit, zowel collectief als individueel.
- Collectief: voelt het orkest homogeen of is het uit balans? Is de energie in lijn met het muzikale materiaal?
- Individueel: hier gaat het veelal om lichaamstaal, maar ook om speelenergie. Pulseer je mee met je instrument en verstoor je daardoor de muzikale lijn of visualiseer je juist de melodieuze lijnen? Ben je op de noten gericht op ben je aan het communiceren met je collega’s en met je publiek?
Visuele zeggingskracht
Minimaliseer ruis, maximaliseer impact. Less = more, ook op het podium. Alles is zichtbaar, ook dingen die eigenlijk niet nodig zijn (instrumentenstandaards, tasjes, waterflesjes). Ook als iemand afwijkende kleding draagt, leidt het af.
Als je beeldmateriaal gebruikt, zorg dat het slick & convincing is. Wazige beelden, afwijkende formaten, gekantelde beelden leiden af van het muzikale verhaal. De beelden moeten aansluiten bij dat verhaal. Een goed verhaal communiceert het beste zonder overtollige ballast. Maar je moet wel een (goed) verhaal hebben!
Deze bijdrage aan de kennisbank is op verzoek van de KNMO geleverd door Anton van Houten, musicus, performer en cultureel ondernemer. Naast zijn werk als trombonist bij Ensemble Klang, Neo-fanfare 9×13, maakte hij van 2009-2018 deel uit van het Ballet Orkest en werkt hij freelance bij andere orkesten en ensembles. Ook doceert hij Persoonlijke Beroepsvoorbereiding aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en is hij Research Supervisor. Hij houdt zich op diverse niveaus en met verschillende partners bezig met innovatie op het gebied van kunst. Steeds op zoek naar nieuw publiek, en ijverend om de dialoog met bestaand publiek te verdiepen.
Neo-fanfare 9×13 geeft workshops podiumpresentatie. Lees er hier meer over.